Στα πρόποδες της Μαδαρής, σε μέσο υψόμετρο 1000 μέτρων ξεπροβάλλει το όμορφο χωριό, τα Λαγουδερά.

Είναι χωριό της επαρχίας Λευκωσίας και ανήκει στη γεωγραφική περιφέρεια των χωριών της Πιτσιλιάς. Είναι χτισμένο σε ορεινή περιοχή και κατατάσσεται μάλιστα στα 20 ψηλότερα χωριά της Κύπρου.

Ιστορικά στοιχεία
Κατά την περίοδο της φραγκοκρατίας, σύμφωνα με το Μας Λατρί, το χωριό αποτελούσε βασιλικό κτήμα και μάλιστα, όπως παρατηρεί η Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια,  είχε το ίδιο όνομα, Lagodera. Ακόμη και σήμερα μια κοιλάδα του χωριού, μέρος του βασιλικού κτήματος, με πολλές- και πολύ περισσότερες στο παρελθόν- φουντουκιές, ονομάζεται Βασιλιτζ΄ή. Για το βασιλικό κτήμα, η παράδοση, αναφέρει πως ανήκε στο Μάρκο Κορνάρο, πού είχε έπαυλη στο γειτονικό χωριό, Χανδριά.

Το χωριό, ή έστω ένας μικρός οικισμός, πιθανότατα, να υπήρχε και πριν τη φραγκοκρατία, τουλάχιστον κατά τη βυζαντινή περίοδο. Συγκεκριμένα, η Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, αναφέρει πως η ίδρυση του χωριού «πρέπει να τοποθετηθεί περίπου στο τέλος της Βυζαντινής περιόδου, οπότε ο οικισμός των Λαγουδερών θα πρέπει να είχε αρχίσει ν’ αναπτύσσεται εξαιτίας της ύπαρξης εκεί ενός μοναστηριού, εκείνου της Παναγίας του Άρακος».

Κατά τη διάρκεια του αγώνα κατά της αγγλικής αποικιοκρατίας, 1955 έως 1959, τα Λαγουδερά με τους πολλούς λοφίσκους και την πυκνή βλάστηση τους, αποτέλεσαν καταφύγιο πολλών ανταρτών της ΕΟΚΑ.

Πληθυσμός
Τα Λαγουδερά είναι ένα από τα χωριά που πλήγηκαν από την αστυφιλία. Ο αριθμός των κατοίκων συνεχώς μειώνεται. Η σημαντικότερη μείωση του πληθυσμού, όπως φαίνεται και στον πιο κάτω πίνακα, έγινε τα τελευταία περίπου τριάντα χρόνια. Σήμερα, στο χωριό παρέμειναν λιγοστοί κάτοικοι κυρίως ηλικιωμένοι, αφοσιωμένοι στην αγροτική ζωή, στη γη που τους ανέθρεψε. Πιο κάτω ακολουθεί ένας πίνακας που παρουσιάζει την πληθυσμιακή πορεία του χωριού.

Ονομασία
Το όνομα του χωριού προήλθε από ένα φυτό, συγκεκριμένα, ένα κυκλάμινο που ανθεί στην περιοχή και ονομάζεται λαούδκια ή αλλιώς «φκιά του λαού», που σημαίνει «αυτιά του λαγού». Μ’ άλλα λόγια, το όνομα του χωριού Λαουδερά ή, όπως είναι γνωστό σήμερα, Λαγουδερά φανερώνει την περιοχή όπου ανθίζουν πολλά λαούδκια.

Φυσικό περιβάλλον
Άγρια βλάστηση μοναδικής ομορφιάς απλώνεται στις ακαλλιέργητες εκτάσεις του χωριού. Ξεχωριστή θέση στο τοπίο κατέχουν τα πεύκα, οι «λατζιές», το μαυράχερο, το ρούδι ,το χαμομήλι, οι φουντουκίες και οι τριανταφυλλιές. Περισσότερα: Φυσικό Περιβάλλον

Εκκλησίες
Πολλοί έχουν ταυτίσει το βυζαντινό εκκλησάκι της Παναγίας του Άρακα με το χωριό μας. Πρόκειται για μια εκκλησία του 12ου αιώνα,  μονόκλινη με τρούλο που στο εσωτερικό της κοσμείται με εξαιρετικές βυζαντινές τοιχογραφίες. Αξίζει να σημειωθεί πως η εκκλησία της Παναγίας του Άρακα  περιλαμβάνεται στον κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Ουνέσκο. Στο χωριό υπάρχει και μια εκκλησία αφιερωμένη στον Άγιο Γεώργιο, κτίσμα του 16ου αιώνα.Περισσότερα: Θρησκευτική Ζωή

 

Πηγές:
Γιώργου Καρούζη, Περιδιαβάζοντας την Κύπρο, Λευκωσία, Πόλη και Επαρχία, Λευκωσία 2001
Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπάιδεια, τ.8